Náttúrustofan í tengslum við LBHÍ og Vegagerðina með námskeið í endurheimt staðargróðurs

Í tengslum við vegagerðina um Teigskóg hefur Hulda Birna Albertsdóttir í samstarfi við Steinunni Garðarsdóttir hefur unnið leiðbeiningar um hvernig standa eigi að endurheimt staðargróðurs vegna vegaframkvæmda frá þverun Þorskafjarðar að Hallsteinsnesi. Í framhaldi að útboði á framkvæmdinni héldu þær námskeið fyrir starfsfólk Borgarverks í samstarfi við Vegagerðina og Landbúnaðarháskóla Íslands en Borgarverk hefur skrifað undir samning um framkvæmd verksins.

Á námskeiðinu fór Páll Valdimar Kolka verkefnastjóri hjá Vegagerðinni yfir umhverfisstefnu Vegagerðarinnar og áherslur við endurheimt staðargróðurs. Steinunn Garðarsdóttir fór yfir það hvers vegna staðargróður og hvers ber að gæta við endurheimt í tengslum við vegagerð. Hulda Birna Albertsdóttir fór yfir forsendur verklýsinga fyrir endurheimt staðargróðurs í vegagerð um Teigskóg. Einnig ræddu G.Reynir Georgsson um verklýsingar og Guðmundur Ingi Guðmundsson um tæknileg atriði.

Kostnaður sem fylgir vegframkvæmdum og viðhaldi vega hefur alltaf verið vel þekktur, en á seinni árum er i auknum mæli farið var að beina sjónum að þeim tilkostnaði sem fylgir því að lágmarka umhverfisáhrifin sem vegir hafa og viðhalda heilbrigði vistkerfanna sem vegir liggja um. Í því sambandi hefur síðust árin orðið mikil vakning á að nýta gróðurinn á framkvæmdasvæðum til að græða upp rask af völdum framkvæmda, með það að markmiði að draga úr áhrifum umhverfi og gæta þess að frágangur falli vel að landslaginu. Eyðing og uppbrot búsvæða talin ein helsta ógn við líffræðilega fjölbreytni í heiminum. Við búum á tímum þar sem öfgar í loftslagsbreytingum eru miklar og tap á líffræðilegri fjölbreytni hefur aldrei verið meiri. Eyðing og uppbrot á búsvæðum er í dag talin vera langstærsta ógn við tegundafjölbreytni í heiminum, en ein af hverjum fjórum plöntutegundum er talin vera í útrýmingarhættu. Vegna þessa berum við mikla ábyrgð að ganga vel frá röskuðum svæðum og reyna lágmarka það rask sem við þurfum að beita á lífríki og landslag, og er endurheimt staðargróðurs á röskuðum svæðum ein leið til þess. Eyðing vistkerfa getur hins vegar aldrei réttlætt endurheimt vistkerfa, þótt það geti vissulega lágmarkað raskið.

Aðferðirnar sem notaðar eru í þessum leiðbeiningum eru töluvert nýjar á nálinni á Íslandi á þessari stærðargráðu en gerðar hafa verið þó nokkrar rannsóknir og tilraunir í tengslum við vegagerð með svona aðferðum hérlendis og til dæmis í Noregi. Þær hafa sýnt fram á góðan árangur á notkun gróðurtorfa og svarðlags við uppgræðslu framkævmdarsvæða. Aðferðirnar sem notaðar verða snúa að því að nýta allt lífrænt efni sem leggst til við framkvæmdirnar, bæði efsta lag jarðvegsins (svarðlag) og flytja gróðurtorfur úr vegstæði og leggja aftur niður í vegfláa og skeringarsvæði.

Í verkinu verða verktakar bundnir því að raska ekki gróðri utan við eiginlegt framkvæmdarsvæði og hafa verið settar mjög skýrar vinnureglur við framkvæmdina til þess að verja sem best svæði utan við framkvæmdarsvæðið og þann mikilvæga gróðurmassa sem er undir fyrirhuguðum vegi sem best. Þetta er gert þar sem verið er að fara í gegnum landsvæði sem er á verndarsvæði og hefur mjög hátt verndargildi.

Námskeiðið var vel sótt og verður framkvæmdin á endurheimt staðargróðursins þróuð í samvinnu við verktakana og þá sem vinna verkið og Vegagerðina.

Á námskeiðinu fór Margrét Hallmundsdóttir einnig yfir svæði þar sem fornleifar hafa fundist og hvernig verktakar eiga að bregðast við ef þeir rekast á áður óþekktar minjar.